مجله کاران پلاس

بتن اکسپوز چیست؟

 بتن اکسپوز Exposed Concrete یا بتن نما، یکی از انواع بتن است که به عنوان پرداخت نهایی روی سطح درونی و بیرونی ساختمان‌ها قرار می‌گیرد. اکسپوز به معنای پیدا و نمایان است و در واقع هر نوع بتنی که سطح آن در معرض دید قرار داشته باشد، به عنوان بتن اکسپوز شناخته می‌شود.

بتن اکسپوز سطح صاف و صیقلی دارد و تنوع در طرح، رنگ و شکل‌های گوناگون آن باعث شده است که معمار هیچ محدودیتی در طراحی و اجرای آن نداشته باشد. مواد تشکیل‌دهنده این نوع بتن، همان اجزا و ترکیبات بتن معمولی بوده و تنها تفاوت موجود بین آن‌ها، افزودنی‌ها و مواد پرکننده‌ای هستند که برای کاهش تخلخل و افزایش مقاومت به بتن اضافه می‌شوند. این مواد سطحی صاف و صیقلی به پنل‌های بتن اکسپوز می‌دهند.

 

طرح اختلاط بتن اکسپوز چیست؟

این نوع بتن از ترکیب سیمان با کیفیت مرغوب، ماسه‌های ریزدانه، آب، روان‌کننده، الیاف پلیمری یا طبیعی و یکسری افزودنی‌های دیگر ساخته می‌شود. کیفیت بتن اکسپوز تا حد زیادی به مواد پرکننده و روان‌کننده‌ای بستگی دارد که در ترکیبات آن به کار رفته‌اند. این مواد خاصیت لغزندگی به ماسه و سیمان می‌دهند و در صورتی که مدت زمان اختلاط بتن اکسپوز بیش از حد لزوم باشد، ترکیب از حالت یکنواخت خارج شده و دانه‌های موجود در آن از هم جدا می‌شوند. معمولا بهترین زمان برای اختلاط بتن اکسپوز، بین 7 تا 10 دقیقه بسته به ترکیب دقیق اختلاط است.

توجه داشته باشید که طرح دقیق اختلاط هر نوع بتن اکسپوز، بر اساس فرمول‌های مشخصی تعریف می‌شود و هر شرکتی از طرح اختلاط مربوط به خود استفاده می‌کند. برای اینکه بتن ظاهری زیباتر و طبیعی‌تر داشته باشد، لازم است افزودنی‌هایی مانند رنگ، رزین و فایبرگلاس به طرح اختلاط اضافه شوند. نکته مهم دیگر، عدم وجود حباب در بتن اکسپوز است که ایمنی آن را در برابر سرما و یخبندان تضمین می‌کند.

 

مشخصات فنی بتن اکسپوز کدامند؟

بتن اکسپوز نیز مانند هر نوع بتن دیگری، مشخصات فنی مربوط به خودش را دارد که ماهیت بتن را تعریف می‌کند. برخی مشخصات فنی بتن اکسپوز شامل موارد زیر می‌شوند:

نسبت آب به سیمان: نسبت آب به سیمان در بتن اکسپوز باید در محدوده 4 تا 5 باشد.

نوع ماسه: باید از ماسه با دانه‌بندی مناسب و با‌کیفیت برای تولید بتن اکسپوز استفاده کرد.

نوع افزودنی‌ها: معمولا افزودنی‌هایی مانند پلی‌پروپیلن، سیلیس، فیبرهای پلیمری و ... برای بهبود خواص بتن اکسپوز به آن اضافه می‌شوند.

وزن حجمی: وزن حجمی بتن اکسپوز تقریبا برابر با 1500 تا 2400 کیلوگرم بر متر مکعب است.

ضخامت: این نوع بتن ضخامت 1 تا 10 سانتی‌متری در ساخت و اجرا دارد.

مقاومت فشاری: مقاومت فشاری بتن اکسپوز می‌تواند به 2500 تا 5000 پاسکال برسد.

مقاومت خمشی: مقاومت خمشی بتن اکسپوز بین 3000 تا 7000 پاسکال است.

مقاومت کششی: مقاومت کششی بتن اکسپوز به 2000 تا 5000 پاسکال می‌رسد.

قابلیت اجرایی گسترده: این نوع بتن در بافت‌های مختلف، قابلیت اجرا و سفارشی‌سازی دارد.

دوام بالا: عمر مفید بتن اکسپوز بین 70 تا 90 سال است.

ضریب انتقال حرارت: ضریب انتقال حرارت بتن اکسپوز کمتر از 0.9 و بیشتر از 0.7 است.

ضریب جذب صوت: ضریب جذب صوت بتن اکسپوز بین 0.2 تا 0.4 است.

وزن بتن: وزن بتن اکسپوز در هر متر مربع حدود 25 تا 40 کیلوگرم است.

توجه کنید که این مقادیر و مشخصات به صورت کاملا تقریبی در نظر گرفته شده‌اند و برای تولید یک بتن اکسپوز خاص، باید اطلاعات دقیق و مشخصی از طرح اختلاط آن در اختیار باشد. به طور کلی، نسبت مصالح در بتن اکسپوز باید به گونه‌ای باشد که بتواند خواص ویژه این نوع بتن را به خوبی ایجاد کند.

 

مزایای استفاده از بتن اکسپوز

دوام بالا

 بتن اکسپوز یکی از با دوام‌ترین مصالح ساختمانی است. شما می‌توانید انواع پنل‌ها یا تایل‌های این نوع بتن را برای قسمت‌های داخلی و خارجی ساختمان خود به کار ببرید. استفاده از مواد درزبند، طول عمر این المان‌ها را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.

تعمیر و نگهداری آسان

 اگر درزبندی بتن اکسپوز به صورت صحیح و اصولی انجام گیرد، تمیزکاری بتن بسیار راحت خواهد بود و تنها با کشیدن دستمال روی سطح آن، می‌توانید بتن را پاک کنید.

تنوع

 بتن اکسپوز در ابعاد و طرح و رنگ‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شود و امکان اجرای آن بر روی سطوح خارجی و داخلی اکثر سازه‌ها امکان‌پذیر است. فقط کافیست پنل‌هایی که با نمای خارجی یا دکوراسیون داخلی ساختمان شما همخوانی دارند را سفارش دهید.

کاربری گسترده

 تایل‌های بتن اکسپوز روی اکثر سطوح دیوارها، کف، سقف و ... قابلیت اجرا دارند. این المان‌ها به عنوان عایق حرارتی و صوتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

امکان پرداخت مجدد

 می‌توان تایل‌های بتن اکسپوز را که طی گذشت زمان کدر شده‌اند، به طور مجدد پرداخت کرد. با این کار سطح رویی بتن به حالت اولیه باز می‌گردد و لایه تازه‌ای از آن نمایان می‌شود.

ظاهر زیبا

 بتن اکسپوز به دلیل تنوع در رنگ و بافت، ظاهر زیبایی دارد و می‌تواند به عنوان یک عنصر تزئینی در ساختمان‌ها و فضاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

مقاومت بالا در برابر شرایط جوی

 بتن اکسپوز به دلیل مقاومت بالا در برابر شرایط جوی مانند باران، برف، گرما و سرما در ساختمان‌هایی که در معرض این شرایط قرار دارند، مناسب است.

 

معایب بتن اکسپوز

 در کنار تمام مزایایی که بتن اکسپوز دارد، نباید از معایب آن هم غافل شد. برخی از این عیوب عبارتند از:

 نیاز به بررسی‌های زیاد و رعایت ملاحظات سازه‌ای

 پنل‌ها و تایل‌های بتن اکسپوز از وزن بسیار بالایی برخوردار هستند. اگر از این المان‌ها به عنوان پوششی برای کف استفاده کنید، میزان بارهای اعمال شده روی کف افزایش پیدا می‌کند. از این رو قبل از تهیه تایل‌های بتن اکسپوز، حتماً ظرفیت باربری کف سازه را توسط یک کارشناس بررسی نمایید. ممکن است نیاز به تقویت سازه یا استفاده از تایل‌های نازک‌تر وجود داشته باشد. در هر صورت، بررسی‌های لازم و ملاحظات سازه‌ای را پیش از سفارش تایل‌های بتنی انجام دهید.

استهلاک

 بتن طی گذر زمان استهلاک پیدا می‌کند. این ماده ماهیت شکننده‌ای دارد و به مرور در آن ترک ایجاد می‌شود. البته ناگفته نماند که مکان نصب بتن اکسپوز و موادی که برای پرداخت آن مورد استفاده قرار می‌گیرند، تاثیر قابل توجهی روی طول عمر آن دارند.

ضخامت بالا

 ضخامت تایل‌ها و پنل‌های بتن اکسپوز نسبت به دیگر کفپوش‌ها و دیوارپوش‌ها بالاتر است. این مسئله روی قابلیت تخلیه آن تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل باید لایه زیر تایل‌ها به خوبی تنظیم شوند.

ایجاد لکه

بتن یک ماده متخلخل است و به مرور زمان و با جذب رطوبت روی سطح آن لکه ایجاد می‌شود. درزبندی سطح بتن یک روش موقت برای پیشگیری از این مسئله است و باید هر دو تا سه سال یکبار، درزبندی را مجدداً تکرار کرد.

کف سرد

 تایل‌ها و پنل‌های بتن اکسپوز با سیستم‌های گرمایش از کف که در ساختمان‌های امروزی استفاده می‌شوند، سازگاری دارند. استفاده از این پوشش در ساختمان‌های قدیمی و فاقد این نوع سیستم‌ها، کف سرد ایجاد می‌کند. برای پیشگیری از این مشکل می‌توان از بتن‌های اکسپوز دیوار به همراه کفپوش‌های طرح بتن استفاده کرد.

حساسیت به شرایط محیطی

 بتن به مواد شیمیایی و نمک‌های قلیایی بسیار حساس است. مواجهه با این مواد می‌تواند باعث ترک خوردگی یا تخریب آن شود. از این رو توصیه می‌شود از این نوع پوشش به عنوان نمای خارجی ساختمان‌هایی که در شرایط آب و هوایی متغیر قرار دارند، استفاده نکنید و کاربرد آن را فقط به فضاهای داخلی خانه محدود نمایید.

 

هنگام استفاده از بتن اکسپوز در طراحی نما، به چه نکاتی باید توجه کرد؟

• انتخاب مواد: برای ایجاد یک نما از بتن اکسپوز مقاوم و زیبا، باید از مواد با‌کیفیت و مرغوب مثل سیمان با مقاومت بالا و ماسه با دانه‌بندی مناسب استفاده کرد.
• انتخاب طرح: سعی کنید طرحی ایده‌آل برای نمای بتن اکسپوز ساختمان انتخاب کنید. این طرح باید با سبک معماری ساختمان همخوانی داشته و از جذابیت ظاهری برخوردار باشد.
• نگهداری و تعمیرات: برای حفظ زیبایی و مقاومت نمای بتن اکسپوز، به نگهداری و تعمیرات آن توجه ویژه داشته باشید. مثلاً در صورت خرابی، از مواد مناسب برای تعمیرات استفاده کنید تا مقاومت نمای بتن اکسپوز حفظ شود.
• تراز بودن قالب‌های بتن: در طراحی نما با استفاده از بتن اکسپوز، دقت در تراز بودن قالب‌ها بسیار مهم است. اگر قالب‌ها به درستی تراز شوند، نمای بتن شکل صحیحی پیدا می‌کند و به مرور زمان دچار ضعف ساختاری یا بروز مشکلاتی مانند نفوذ آب و خرابی نمی‌شود.