پارکینگ آپارتمان ها و ساختمان های مسکونی
پارکینگ یا محل پارک در ساختمان‌های مسکونی، قسمتی از ساختمان است که برای نگهداری از خودروها از آن استفاده می‌شود. توجه به پارکینگ هنگام طراحی یک سازه در اولویت قرار دارد و قوانین حقوقی ایجاب می‌کند که ساختمان نیاز ساکنین خود را از این نظر فراهم سازد.
پارکینگ‌ها انواع مختلف دارند و از نظر نحوه دسترسی، ابعاد و اندازه با یکدیگر متفاوت هستند. در واقع پارکینگ‌ها را می‌توان مطابق با تعداد وسیله نقلیه‌ای که در خود جای می‌دهند و نحوه قرارگیری خودروها در آن، به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد.
اصطلاحات رایج درباره ضوابط تعیین پارکینگ
قبل از پرداختن به مقررات طراحی پارکینگ، لازم است که با اصطلاحات رایج که در این زمینه به کار گرفته می‌شود، اندکی آشنا شوید.
پارکینگ مورد نیاز
حداقل تعداد پارکینگ‌ها بر اساس کاربری مورد نظر
پارکینگ بسته
قسمتی از یک ساختمان که برای توقف وسایل نقلیه در نظر گرفته شده است.
پارکینگ مزاحم
پارکینگ‌های استاندارد طوری طراحی شده‌اند که هنگام رفت و آمد، هیچ مزاحمتی برای دیگران به وجود نمی‌آورند. در پارکینگ مزاحم دو خودرو طوری پشت سر هم پارک می‌شوند که برای خروج یکی از آن‌ها نیاز است خودروی دیگر جابه‌جا شود.
پارکینگ اختصاصی
همان‌طور که از نام این نوع پارکینگ پیداست، متعلق به یک واحد است و مالکیت صد در صد آن هم به همان واحد تعلق دارد.
پارکینگ مشاع
مشاع به معنای مشترک میان چند نفر است. یعنی این پارکینگ کاملاً در اختیار یک نفر نبوده و همه مالکان مطابق با سهم خود حق استفاده از آن را دارند.
پارکینگ عمومی
این نوع پارکینگ شامل توقفگاه‌های داخل شهر نظیر خیابان‌ها، کوچه‌ها و یا پارکینگ‌های طبقاتی می‌شود.
گروه‌بندی پارکینگ‌ها
پارکینگ‌ها دارای اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ هستند. پارکینگ کوچک مناسب یک تا سه خودرو، پارکینگ متوسط برای چهار تا 25 خودرو و پارکینگ بزرگ برای بیش از 25 خودرو طراحی شده است.
مقررات تعیین پارکینگ برای ساختمان‌های مسکونی
ضوابط عرض در پارکینگ ساختمان‌های مسکونی
برای پارکینگ ساختمان‌های مسکونی باید به ازای هر خودرو 2.5 متر عرض در نظر گرفته شود. برای دو خودرو دو حالت وجود دارد که مطابق با آن، عرض مورد نیاز لحاظ می‌شود. اگر در دو سمت پارکینگ دیوار باشد، باید عرض 5 متر را در نظر گرفت. اگر یک سمت پارکینگ دیوار و سمت دیگر آن ستون باشد، عرض 4.75 لحاظ می‌شود. برای سه خودرو نیز اعداد ذکر شده در بالا 2.5 متر افزایش می‌یابند.
اگر دو سمت ماشین با دیوار یا ستون بسته شده باشد، حداقل ابعاد در نظر گرفته شده 3 متر در 5 متر است. در پارکینگ‌های اختصاصی، در صورتی که دو خودرو برای هم مزاحمتی به وجود نیاورند، وجود دو محل توقف برای خودروها به صورت پشت سر هم مانعی ندارد؛ البته به شرط آنکه فضای کافی برای جابه‌جایی لازم خودروها داخل پارکینگ وجود داشته باشد.
استاندارد ارتفاع پارکینگ در ساختمان‌های مسکونی
منظور از ارتفاع پارکینگ فاصله از کف پارکینگ تا زیر پایین‌ترین نقطه عناصر سازه‌ای یا تاسیساتی است. استاندارد ارتفاع پارکینگ‌ها با توجه به ابعاد آن‌ها تغییر پیدا می‌کند. به عنوان مثال ارتفاع مجاز برای پارکینگ‌های کوچک حداقل ۲ متر و 20 سانتی‌متر و برای پارکینگ‌های متوسط و بزرگ حداقل 2 متر و 40 سانتی‌متر است.
استاندارد ارتفاع مجاز برای پارکینگ‌های عمومی حداقل به اندازه 2 متر و 40 سانتی‌متر بوده و در پارکینگ‌های اختصاصی حداقل 2 متر و 10 سانتی‌متر است. ارتفاع سقف پارکینگ‌های زیرزمینی باید حداکثر 2.60 سانتی‌متر و در ورودی پارکینگ 1.80 سانتی‌متر باشد.
ضوابط درب پارکینگ
توقف خودروها در پارکینگ نباید مانع باز و بسته شدن درب پارکینگ با استفاده از فضاهای انباری و تاسیساتی داخل پارکینگ شود. حداقل عرض عبوری برای دسترسی به مشاعاتی مانند راه‌پله، آسانسور، راهرو و ... 80سانتی‌متر و برای انباری 50 سانتی‌متر است. همچنین عرض درب ورودی در پارکینگ‌های بزرگ حداقل 6 متر و در پارکینگ‌های متوسط و کوچک حداقل 3 متر است. طبق مصوبات شهرسازی، هر ملک تنها یک درب پارکینگ دارد. البته در شرایطی خاص که در ادامه گفته می‌شود، تعداد درب پارکینگ به دو عدد هم افزایش پیدا می‌کند.
- ملک با ضلع بزرگتر از 20 متر
- تجمیع دو ملک با شرط وجود یک ضلع بزرگتر از 14 متر
- تجمیع سه ملک در بافت فرسوده با شرط ایجاد ضلع ملک بزرگتر از 12 متر
در صورت نبود هر یک از این شرایط، شهرداری عوارض درب اضافی را از مالک اخذ می‌کند.
در هر پارکینگی فارغ از نوع آن، ارتفاع آزاد درب پارکینگ نباید از 2 متر و 10 سانتی‌متر کمتر باشد. البته در برخی از پارکینگ‌های کوچک اختصاصی که درب ورودی و خروجی سواره و پیاده از هم جدا هستند، می‌توان ارتفاع درب پارکینگ را 195 سانتی‌متر در نظر گرفت.
دیگر ضوابط احداث پارکینگ در ساختمان‌های مسکونی
- اگر بین دو ستون 6.5 متر فاصله باشد، می‌توان در آن فضا سه اتومبیل قرار داد. اگر ابعاد ستون ها 40 در 40 باشد، فاصله مرکز به مرکز آن‌ها 19 متر است.
- جهت خروج هر اتومبیل از پارکینگ، باید 5 متر از پشت هر خودرو خالی باشد.
- اگر خودروها در کنار دیوار قرار می‌گیرند، می‌توان ابعاد توقف‌گاه آن‌ها را به صورت 2 در 6 در نظر گرفت.
- با چیدن پارکینگ‌ها به صورت L مانند، فضاهای خالی بین هر پارکینگ همپوشانی شده و قسمت بیشتری برای ایجاد تاسیسات، راه‌پله، انباری و آسانسور ایجاد می‌شود.
- مسیر آزاد هر خودرو باید با عرض حداقل سه متر طراحی شود که می‌تواند با فضای مورد نیاز در پشت خودروها یا فضای ترددی در کنار آن‌ها همپوشانی کند.
- طراحی دستگاه ارتباطات عمودی و رمپ با حالت ضربدری، باعث ایجاد حداکثر فضای پارکینگ می‌شود.
- برای پارکینگ‌های موجود در زیر‌زمین بهتر است پله و آسانسور در قسمت انتهایی بنا و سمت دیوار همسایه لحاظ شوند. برای پارکینگ‌های طبقه همکف هم بهتر است راه‌پله در انتهای زمین باشد.
- توصیه می‌شود ورودی رمپ از قسمت با عرض کم طراحی شود. اگر ساختمان حیاط‌دار است، بهتر است رمپ داخل حیاط قرار گیرد.
- در مورد قرارگیری پارکینگ‌ها، به ازای فاصله هر دو خودرو از هم باید نیم متر از عرض کاهش پیدا کند.
منظوز از پارکینگ مزاحم چیست؟
همان‌طور که در ابتدای مطلب هم گفته شد، پارکینگ مزاحم پارکینگی است که مانع از جابه‌جایی آزادانه یکی از خودروها می‌شود. یعنی برای خروج ماشین اول لازم است که ماشین دوم جابه‌جا گردد. در برخی از ساختمان‌های مسکونی برخی از ساکنین که فاقد پارکینگ هستند یا به فضای پارک بیش از یک خودرو نیاز دارند، از پارکینگ مزاحم استفاده می‌کنند.
اگر در محل پارکینگ ساختمان مسکونی بعد از تعیین پارکینگ‌های استاندارد فضای اضافه وجود داشته باشد، ساکنان می‌توانند به طور توافقی برای دریافت پارکینگ مزاحم به شهرداری مراجعه کنند. قیمت پارکینگ مزاحم از پارکینگ اصلی کمتر است و نحوه تقسیم‌بندی آن بر مبنای توافق تمام اعضای ساختمان صورت می‌گیرد.
ابعاد پارکینگ در ساختمان‌های مسکونی
مطابق با قوانین و ضوابط شهرداری و طبق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان در خصوص ابعاد و اندازه پارکینگ، یک پارکینگ به حداقل دهانه 2.5 متر، دو پارکینگ به حداقل دهانه 4.5 متر و سه پارکینگ به حداقل دهانه 7 متر نیاز دارند. طول مورد نیاز برای پارکینگ 5 متر و حداقل مساحت لازم 2.5 در 5 متر است.
لازم به توضیح است که در ازای اضافه شدن هر واحد پارکینگ، فضایی با عرض 2 متر به ابعاد یاد شده در بالا افزوده می‌شود. پارکینگ معلول باید حداقل 3.5 متر عرض داشته باشد و در صورتی که پارکینگ بین دو دیوار بسته قرار گیرد، باید نیم متر به ابعاد گفته شده در بالا اضافه کرد.
حداقل اندازه عرض رمپ برای پارکینگ‌های مسکونی 2.5 متر و برای پارکینگ‌های تجاری 3.5 متر است. ارتفاع پارکینگ هم بین 2.40 و 3 متر متغیر خواهد بود. درب ورودی پارکینگ 3 متر باید باشد؛ اما نسبت به نوع پارکینگ ساختمان، محوطه ورودی و چگونگی باز شدن درب، باید حداقل 280 سانتی‌متر و حداکثر 450 سانتی‌متر لحاظ گردد.
معمولاً اندازه درب پارکینگ در نقشه ساختمان و از طرف شهرداری مشخص شده است و برای تغییر آن باید با مهندس ناظر هماهنگی‌های لازم را انجام داد.